Trong những năm gần đây vấn đề kiểm tra dầu nhớt của xe đã không còn phổ biến đối với người lái xe. Ngày trước mỗi khi xe chạy được khoảng 3000km thì đã phải thay dầu mới và bộ lọc trong xe. Nhưng hiện nay thói quen đó đã giảm dần nhờ vào những tiến bộ trong sản xuất động cơ mà xe chạy bền hơn, ít phải chăm sóc hơn cũng như nhờ những cải tiến về dịch vụ sửa xe.

Vì sao phải quan tâm đến dầu máy?

Dầu máy là một chất lỏng nhớt lấp đầy các khoảng trống trong động cơ và có nhiệm vụ làm giảm ma sát trên các bộ phận chuyển động và chống ăn mòn cho các bộ phận đó. Dầu máy, dầu thủy lực còn đóng vai trò môi trường tản nhiệt và lưu giữ các hạt vụn kim loại kích thước rất nhỏ bé cỡ micromet được sinh ra do bào mòn các phần chuyển động của động cơ, muội than do cháy nhiên liệu và các sản phẩm tạo ra do dầu bị phân hủy.

Dầu máy và thành phần chính

Thành phần chính của dầu máy chiếm đến 90% là dầu nặng – đó là tổ hợp các hydrocacbon thuộc nhóm parafin. Phần còn lại là các chất phụ gia. Để pha các loại dầu máy, người ta tổ hợp các thành phần hydrocacbon hạng nặng có độ dài mạch cacbon tùy thuộc vào tính cần thiết, thường nằm trong khoảng từ C16 đến C50.

Base stocks (gốc cơ bản) được chia thành 5 nhóm

⦁    Nhóm I-III là thành phần hydrocacbon bị tách ra trong quá trình chưng phân đoạn dầu mỏ

⦁    Nhóm IV-V là các dầu gốc được tạo ra nhờ con đường tổng hợp các sản phẩm hóa dầu.

Mặc cho xuất xứ, dầu máy cũng phải thỏa mãn yêu cầu kĩ thuật được đánh giá theo một tiêu chuẩn chung được quốc tế quy định thừa nhận.
Độ nhớt của máy quyết định đến cấp độ của dầu máy trong điều kiện nhiệt độ thường, độ nhớt càng thấp, cấp độ của nó càng nhỏ và ngược lại.
Thông thường cấp độ của dầu máy được biểu thị bằng một con số nằm trong khoảng từ 0-50.

Việc chọn dầu máy phụ thuộc vào thời tiết

Thí dụ, loại dầu  được ký hiệu là 5W-30 dùng cho trường hợp nhiệt độ rất lạnh dưới -20Image, loại 10W-30 dùng cho trường hợp nhiệt độ lạnh tới -20Image, còn loại 20W-30 dùng cho khí hậu ấm nhiệt độ tới 0Image.

 Tuy nhiên loại dầu nhớt đa cấp độ cũng được sản xuất khá nhiều. Loại dầu nhớt này là thuộc loại đặc biệt chỉ dùng trong điều kiện thời tiết cực kì khắc nghiệt thường dùng cho các loại xe đua công suất lớn. Trong trường hợp này người ta cho thêm vào dầu các chất phụ gia các polyme như polymetylacrylat, poly-itylen để cải thiện độ nhớt của dầu gốc khi ở nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp.

Phụ gia chất không thể thiếu trong dầu máy

Đây được coi là một phần rất quan trọng trong dầu máy. Phổ biến nhất hiện nay là dùng các loại phụ gia họ metal phenoxid có công thức Image trong đó R là gốc alkyl. Nhiệm vụ của các phụ gia là trung hòa các axit tạo ra bởi các gốc sunfua có trong dầu, ngăn cản quá trình oxi hóa xảy ra trong dầu; tẩy sạch, làm lắng đọng các hạt muội than và các sản phẩm phân hủy và vận chuyển các sản phẩm phế thừa đến bộ lọc dầu để loại chúng ra khỏi chu trình làm việc của máy.

Một lớp phụ gia khác được dùng làm chất chống bào mòn, thí dụ như dialkyldithiophotphat kẽm ZnImage, trong đó R là gốc alkyl mạch thẳng. Chất này bám thành lớp mỏng vài micromet trên bề mặt kim loại và có tác dụng làm cho bề mặt bị trầy xước.

Các hợp chất của Zn cùng với các amin như là diphenylamin vừa là chất ức chế ăn mòn kim loại, vừa là chất chống ôxi hóa.

Cuối cùng là ta nên thay dầu như thế nào?

Nhiều người nghĩ thay nhớt liên tục sẽ giúp cho lồng máy luôn sạch sẽ và hoạt động trơn tru hơn. Thậm chí, có một số người thay nhớt cho xe một chu kì chỉ 800km đến 1000km. Làm như vậy không phải là điều nguy hiểm, nhưng nó cũng không có nghĩa là tốt cho máy. Vì chu kì hoạt động của nhớt và các chất phụ gia có trong nhớt luôn hoạt động tốt trong khoảng thời gian không nhỏ hơn 1000 km đó và chất xúc tác này càng ngày càng thân thiện và làm trơn tru hơn với lồng máy và hộp số của chiếc xe bạn đang chạy.

Theo một số chuyên gia thì chu kì thay nhớt tốt nhất cho xe số vào khoảng 2000 Km, và xe tay ga là 1500 km một lần, riêng xe tay ga thì không chỉ có nhớt máy mà còn phải thay cả nhớt  ở hộp số và cứ 3 lần thay nhớt máy là phải thay nhớt hộp số 1 lần. Tuy nhiên đó cũng chỉ là chu kì theo khuyến cáo còn về vấn đề nhớt tốt hay nhớt bình thường, nhớt phù hợp hay nhớt chưa phù hợp lắm cũng ảnh hưởng tới chu kì thay nhớt. Giả dụ như nếu bạn sử dụng nhớt 300 V Factory Line 5W40 cho chiếc xe số thì chu kì thay nhớt khuyến khích bạn ở 3000-3500 km 1 lần. Còn nếu bạn sử dụng loại nhớt không cao cấp bằng mà ở dạng trung bình như: Motul 3100 Silver thì chu kì thay đổi chỉ nên nằm trong tầm 1500 đến 2000 km 1 lần.