2. Quá trình chế biến dầu bao gồm các công đoạn chủ yếu sau:

 -- Xử lý dầu sơ bộ trước khi chế biến.

- Chưng phân đoạn để tách mazut với các phần chưng cất khác.

- Ðiều chế xăng bằng cách crắcking, madút và các phần chưng.

- Tổng hợp các cấu tử có chỉ số óctan cao của nhiên liệu động cơ.

- Tinh chế các sản phẩm dầu mỏ.

  3. Các phương pháp chế biến các sản phẩm dầu mỏ được dùng hiện nay.:

Các sản phẩm dầu mỏ được dùng hiện nay được chế biến theo các phương pháp: crắcking, refoming.

        Crắcking là quá trình cắt các phân tử Hydro Cacbon mạch dài thành những phân tử có mạch ngắn hơn, nhẹ hơn.

C - C - C ... C - C - C - C ®  C = C - C -... +  C - C - C ...

Quá trình crắcking có đặc điểm là nó chủ yếu làm thay đổi số lượng nguyên tử Cacbon trong phân tử Hydro Cacbon mà không làm thay đổi cấu trúc hóa học của chúng.

Có hai loại crắcking: crắcking nhiệt, crắcking xúc tác.

a) Crắcking nhiệt:

-   Crắcking nhiệt thực hiện ở nhiệt độ tương đối thấp và áp suất cao thì tăng sản lượng xăng (trên 60% xăng được lấy bằng phương pháp này).

-   Crắcking nhiệt thực hiện ở nhiệt độ cao trên 700^oC và áp suất thường để tạo ra hợp chất thơm và các Hydro Cacbon no ở thể khí.

Tùy theo tính chất của nguyên liệu và loại sản phẩm định điều chế mà có những qui trình crắcking nhiệt khác nhau:

-   Áp suất cao (12 ® 70 atm) và nhiệt độ tương đối thấp ( dưới 540^oC).

-   Áp suất thấp (2 ® 5 atm) và nhiệt độ dưới 600^oC.

-   Áp suất thường và nhiệt độ cao  > 670 - 720^oC.

            Với nguyên liệu là Hydro Cacbon nhẹ, bền nhiệt thì quá trình phải thực hiện ở nhiệt độ và áp suất cao còn với nguyên liệu là Hydro Cacbon nặng thì điều kiện không nghiêm ngặt bằng.

Sơ đồ lưu trình crắcking nhiệt dầu mazut ở áp suất cao.

1,7. Tháp chưng; 2,10. Lò đốt; 3. Tháp phản ứng; 4. Van giảm áp; 5. Thiết bị bay hơi;

 6. Thiết bị làm lạnh; 8. Thiết bị ngưng tụ; 9. Thiết bị phân ly.

            Nguyên liệu sau khi được gia nhiệt đi vào tháp chưng (1) làm việc ở áp suất 10atm. Hơi từ thiết bị (5) sang chưng nguyên liệu thành phân đoạn nhẹ và nặng.

-   Phân đoạn nặng có nhiệt độ cao, lấy ra ở đáy tháp rồi đưa vào lò đốt (2), nhiệt độ đun 480(C, p = 45 atm; ở điều kiện này, các hyđrocacbon  bắt đầu bị phân hủy. Sau đó đưa sang thiết bị phản ứng (3) có áp suất 20 atm, nhiệt độ 480(C, quá trình crắcking kết thúc tại đây. Qua van (4), sản phẩm đi vào thiết bị bay hơi (5), tại đây các sản phẩm tách thành cặn và hơi. Cặn crắcking được đưa vào thiết bị làm lạnh (6). Hơi được đưa vào tháp (1).

-  Quá trình crắcking thực hiện qua lò đốt (2) là crắcking nhẹ.

-   Phân đoạn nhẹ là hơi ở đỉnh tháp chưng (1) ra, được đưa vào tháp chưng (7) điều kiện giống tháp chưng (1). Hơi lấy ra ở đỉnh tháp là xăng và khí, được đưa qua thiết bị ngưng tụ (8) rồi vào thiết bị phân ly (9) để tách xăng và khí crắcking.

-   Phần lỏng lấy ra ở đáy tháp (7) là gazon và dầu hỏa.

b) Crắcking xúc tác:

            Mục đích của crắcking xúc tác các sản phẩm dầu mỏ là tăng sản lượng và chất lượng xăng.

            Chất lượng xăng cũng như nhiên liệu cho động cơ qui định bởi hai yếu tố:

-   Giảm hàm lượng các Hyđrocacbon  no mạch thẳng vì chúng có chỉ số octan thấp.

-   Giảm hàm lượng các Hyđrocacbon  không no vì khi cháy chúng tạo nên nhiều nhựa và tro cho động cơ.

Xăng crắcking xúc tác bền hơn xăng crắcking nhiệt vì hàm lượng Hydro Cacbon không no thấp, chỉ số octan cao...

            Phương pháp crắcking xúc tác tuy không tạo ra cặn nhưng cũng tạo ra khí và cốc. Ðể tránh sự hao hụt vì tạo khí và cặn... Người ta dùng refoming, là phương pháp biến đổi trực tiếp cấu tạo phân tử của các sản phẩm dầu mỏ điều chế được bằng phương pháp crắcking mà không làm trọng lượng phân tử của chúng thay đổi nhiều.